La FMR è en sasez la «scrivania rumantscha». Ella ha l’incumbensa da promover il pled schurnalistic scrit. Formulà pli concret: La FMR furnescha cuntegns medials scrits (p. ex. texts e cun il temp graficas) e fotografias per mauns da las medias rumantschas. Ella scriva ses artitgels en tut ils tschintg idioms ed en rumantsch grischun.

La FMR è ina fundaziun independenta ed en sasez la successura da l’Agentura da Novitads Rumantscha (ANR).

Il cussegl da fundaziun da la FMR è vegnì constituì l’avust 2019. El è pli pitschen e pli «independent» ch’il cussegl da l’ANR e sa cumpona actualmain da Corina Casanova (presidenta), Rico Valär (vicepresident), Barbara Janom Steiner, Carl Hassler, Gion Capeder e Gian Ramming.

Resumà datti questas tschintg midadas:

1. La FMR è instituziunalmain pli independenta dals editurs privats e da RTR cun quai ch’il cussegl da fundaziun n’ha nagins commembers delegads da medias.
2. La collavuraziun concreta cun las gasettas u cun RTR vegn stipulada en cunvegnas da prestaziun fitg precisas.
3. La FMR n’è betg mo ina «agentura» en il senn classic, mabain ella impaginescha gist era sezza ina part da las gasettas, p. ex. «La Quotidiana» e la «Pagina da Surmeir».
4. La FMR ed RTR han da nov la pussaivladad da collavurar stretg.
5. La FMR pudess perfin gestir atgnas medias.

Ils davos onns han mussà: La pressa scritta è en la crisa, ils editurs e las redacziuns ston spargnar. Gasettas rumantschas na pon betg pli sa finanziar sezzas, il martgà è simplamain memia pitschen e fragmentà. Però per la cuminanza linguistica rumantscha è l’existenza futura da quellas gasettas d’impurtanza vitala. Editurs, sco p. ex. la Somedia AG cun Hanspeter Lebrument, han er adina puspè smanatschà da vulair chalar cun l’ediziun da lur gasettas rumantschas, p. ex. La Quotidiana. Per evitar quai dovri in ferm sustegn dal maun public. E per garantir in provediment schurnalistic da basa en lingua rumantscha dovri in’organisaziun pli ferma cun dapli raps. I dovra damai la FMR.

Il team redacziunal da la ANR lavura ussa da nov sut il tetg da la FMR. Quella vegn manada a partir dal 2020 dad in schefredactur, da David Truttmann da Cuira/Müstair, ch’è stà plirs onns redactur e mainaredacziun tar RTR. El maina la redacziun tant dal puntg da vista publicistic sco er organisatoric. Ils nov redacturs e redacturas lavuran per gronda part en las regiuns rumantschas.

La FMR collavura cun las chasas edituras privatas e dal dretg public en il Grischun, las qualas derasan gia oz cun plattafurmas medialas u gasettas il pled scrit rumantsch. Quai èn: Gammeter AG, Somedia AG, Uniun Rumantscha da Surmeir ed RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha. Dasperas sa dattan – tut tenor il svilup medial – era novas pussaivladads da partenadis.

Cun la midada da la ANR tar la FMR hai era dà dal 2020 in augment dal sustegn dal maun public. La FMR ha per l’ina la responsabladad redacziunala d’intginas gasettas e surpiglia era l’impaginaziun. Ultra da quai sto la FMR en in proxim avegnir sa professiunalisar e daventar fitta per ils proxims svilups digitals, ella vul e sto cuntanscher er en avegnir tantas Rumantschas e tants Rumantschs sco mo pussaivel, en il Grischun ed ordaifer il chantun. Cun in total da contribuziuns dal maun public dad 1,795 milliuns francs (ANR: 1,064 milliuns francs) è vegnida stgaffida ina buna basa finanziala che permetta a la FMR dad instradar emprimas mesiras.

L’existenza dal linguatg rumantsch dependa era, u surtut, dal pled scrit! Il schurnalissem scrit è damai in med indispensabel per che er ils commembers dad ina cuminanza minoritara possian ademplir lur incumbensas democraticas e possian participar ad in discurs davart l’atgna societad e cultura. Il pled scrit pussibilitescha – forsa dapli ch’il pled discurrì – dad approfundar, dad analisar e da commentar las «chaussas». I dovra il schurnalissem scrit per ch’el gidia a nutrir e sviluppar vinavant il linguatg scrit rumantsch en general. Per discurrer cun ina metafra botanica: Il pled scrit è il terratsch or dal qual il pled discurrì po flurir e crescher.

Ella cumpara vinavant tschintg giadas l’emna. Per il mument resta La Quotidiana en sia furma existenta e cun il volumen usità. Adattaziuns vegni a dar pass a pass, sco tar mintga gasetta.

La gasetta n’ha en sasez pli nagin schefredactur. La responsabladad per la part redacziunala da la gasetta porta però la FMR ed uschia la finala il schefredactur da la FMR, David Truttmann.

Atgnamain nagut. La gasetta bilingua cumpara vinavant trais giadas l’emna e cuntegna vinavant 2-3 paginas rumantschas. La buna part dals texts rumantschs vegn furnida da la FMR.

Pass a pass ha la FMR surpiglià tar la Pagina da Surmeir la responsabladad redacziunala. La gasetta vegn gea edida da l’Uniun Rumantscha da Surmeir (URS). A partir dal 2021 ha lura la FMR surpiglià la responsabladad cumplaina per redacziun e producziun, editura è restada l’URS. Pertutgant l’avegnir da la gasetta emnila surmirana ha l’URS lantschà ina discussiun ed ina retschertga tar ses commembers. La decisiun co i duai ir vinavant cun la Pagina da Surmeir stat damai en la responsabladad da quella uniun.

Els stampan las gasettas, distribueschan, administreschan inserats ed abunaments e fan il marketing per quels products. Ed els portan la responsabladad editoriala finala da l’entira gasetta.

Quasi tut ils mediums rumantschs existents pon ins leger gia oz online: la «Posta Ladina», La Quotidiana ed RTR – saja sco e-paper, cun elements selectivs via web ubain en furma cumpletta sin la rait. La FMR furnescha cuntegns per tut quellas plattafurmas multimedialas. E supplementarmain tschertga la FMR vias e furmas futuras e digitalas per il schurnalissem scrit rumantsch. Las Rumantschas ed ils Rumantschs n’èn betg extraterresters antiquads – era lur consum medial sa mida ed è gia sa midà marcantamain ils davos onns.

La collavuraziun cun RTR vegn pli stretga – p. ex. en la lavur redacziunala dal mintgadi. In ferm barat vicendaivel da cuntegns (texts, maletgs, graficas) è intenziunà e fa senn.

Scrivai a secretariat@fmr.ch. Nus ans legrain da Vossa dumonda.

Tut simpel: redacziun@fmr.ch. U sche Vus vulais scriver ad ina gasetta specifica, pudais scriver a las differentas adressas redacziunalas da las gasettas. Tut ils contacts da telefon e posta da la FMR sa chattan en l’impressum da mintga gasetta.